فاطمه دیانی :«مسکن» به عنوان یکی از کالاهای اساسی زندگی مردم محسوب می شود که طبق اصول مندرج در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف به تأمین آن متناسب با نیاز برای تمامی محرومان است. بنابراین  با توجه به اهمیت این موضوع ضروری است دولت ها سیاست‌های متناسبی برای افزایش تولید و عرضه مسکن با قیمت ارزان در کشور اتخاد کنند.

از این رو پروژه مسکن مهر از جمله سیاست هایی بود که در قانون بودجه سال 1386 با پیشنهاد دولت برای عرضه مسکن تصویب شد و مقدمات اولیه اجرای این برنامه آغاز گردید و سپس در سال 1387 قانون ساماندهی حمایت از تولید و عرضه مسکن با پیشنهاد دولت به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

پروژه ای که اگرچه از نظر حامیان محمود احمدی نژاد مهمترین دستاورد دولت اصولگرا محسوب می شد اما انتقادهای بسیاری هم به دنبال داشت.

برخی کارشناسان از ابتدای اجرای این طرح ایجاد اشتغال، کاهش تورم عمومی کشور، رشد تولید صنعتی مسکن و بهبود شرایط صنایع وابسته به مسکن  را از مهمترین نقاط قوت مسکن مهر دانستند  اما در عین حال تاکید کردند با توجه به حجم پروژه‌ها و گستردگی آن در پهنه تمام شهرها و روستاها ، این طرح نواقص و کمبودهایی هم دارد که لازم است دولت روحانی با رفع این نقاط ضعف مشکلات پیش روی این برنامه را کاهش دهد تا زمینه لازم برای رسیدن به هدف «تأمین مسکن متناسب با نیاز برای محرومین» بر اساس اصول قانون اساسی فراهم شود.

واگذاری اراضی نامناسب برای احداث مسکن مهر ، ضعف خدمات زیربنایی و روبنایی لازم ، ضعف فنی و اجرایی در عملکرد پیمانکاران و مجریان طرح مسکن مهر و گاهی پایین بودن کیفیت ساخت و سازها در پروژه های مسکن مهر از جمله نقاط ضعفی است که کارشناسان به آن اشاره کرده اند.

نقاط ضعفی که بعد از وقوع زلزله در کرمانشاه آسیب پذیری مسکن مهر را به نمایش گذاشت و معلوم شد متاسفانه بسیاری از ساختمان هایی که در قالب این طرح احداث شده فاقد ساده ترین استانداردهای مقاومت در برابر زلزله بوده اند. به هرحال همانطور که نوبخت سخنگوی دولت تاکید کرد :  برنامه مسکن مهر مانند هر برنامه دیگری دارای نقاط قوت و ضعفی است که نیازمند ارزیابی و آسیب‌شناسی برای بهبود و اصلاح نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت است.

در همین رابطه جواد حق‌شناس ، معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب ‌اسلامی پاسخگوی سوالات هفته نامه «امید صلح» بوده است .

پس از زلزله کرمانشاه ، شاهد افزایش انتقادات نسبت به پروژه مسکن مهر بودیم. شما این انتقادها را چقدر وارد می دانید؟

زلزله ای که در کرمانشاه آمد ؛ باتوجه به اندازه ، ریشتر و موقعیت آن ، از آنجایی که آسیب های وارده در بیشتر واحدهای مسکن مهر موجب تخریب سازه ای نشد از لحاظ آیین نامه ای قابل قبول است اما از لحاظ جداکننده ها و الحاقات بعضی ها اینها را انجام ندادند و کوتاهی کردند که در نتیجه موجب خسارت هایی شد. در واقع از لحاظ آیین نامه در بعضی موارد این اندازه خسارت طبیعی و یا قابل قبول بود . باید در بازنگری آیین نامه در دوره هایی برای الحاقات شیوه های اتصال بهتری ببینند و یا جنس پرکننده ها و دیوارها و پارتیشن ها از جنس مطمئن تری توصیه کنند تا در نتیجه این مسکن ها مقاومت بهتری داشته باشد .

نگرانی های اخیر در خصوص عدم استحکام مسکن مهر را وارد می دانید یا بیشتر سیاه نمایی قلمداد می کنید؟

هر ساخت و سازی طبیعی است که می تواند دارای عیب و نقص باشد اما اینکه بگوییم همه آنها اشکال و ایراد دارد چنین چیزی نیست. در مناطق زلزله زده ما مجموعه های مسکونی مسکن مهر هم داشتیم که خسارت ندید و دچار آسیب های جزیی و ترک های کمی شد که اشکالی متوجه سازه بنا  نکرد . در نتیجه واحدهای مسکونی ساخته شده قابل قبول بود .البته مواردی هم بود که ساختمانها آسیب دیدند . به هرحال اینکه در پروژه های مسکن مهر چگونه می شود به این دغدغه مردم رسیدگی کرد ؛ توصیه بنده این است که مجددا بازنگری سازه ای توسط متخصصین به عمل آید یا ملاحظات و معاینات جوش انجام شود تا اطمینان بیشتر در خصوص مسکن مهر حاصل شود.

احداث مسکن مهر بعضا در بیابان ها و با فاصله زیاد از شهرها نه تنها هزینه زیادی برای دولت به دنبال داشته بلکه موجب نارضایتی ساکنین این مساکن شده است؟

بله . مواردی که در خارج از منطقه مسکونی و در حاشیه شهرها احداث شده از این دست مشکلات دارد . مخصوصا برای دسترسی و رسیدن به مسافرت شهری مردم دچار مشکل هستند .البته در خیلی از موارد مسکن مهر در شهرهای جدید ویا در شهرهای کوچک در داخل منطقه مسکونی ساخته شده لذا مشکلی دراین باره ندارند . اما آنهایی که خارج از محدوده شهری هستند دچار مشکلاتی هستند .

فکر نمی کنید بهتر بود به جای احداث مسکن مهر مسوولین برای بهبود وضعیت بافت های فرسوده شهری تدبیری می اندیشیدند؟

اجرای چنین پروژه هایی در مقیاس دو میلیون واحد مسکونی در مدتی که دولت های قبلی برنامه داشتند در بافت های فرسوده تقریبا غیر ممکن بود. برای بافت های فرسوده ، نوسازی و استحصال زمین به همین سادگی نیست . الان هم این مشکل هست لذا نمی شود تصور کرد دو میلیون واحد مسکونی در یک بازده زمانی کوتاه در داخل بافت های فرسوده جانمایی شود. اما توصیه اینکه آیا بهتر نبود بافت های فرسوده بیشتر مورد توجه قرار می گرفت ؛ نکته قابل قبولی است.

برای بهبود کیفیت مسکن مهر این نظرمطرح است که ساخت مسکن به انبوه سازان حرفه ای واگذار شود تا مسکنی که در اختیار شهروندان قرار می گیرد شناسنامه فنی داشته باشد . شما بااین نظر موافقید؟

اگرچه الان با توجه به تجربه ای که داریم و به این موضوع نگاه می کنیم کسی فرمایش شما را رد نمی کند اما ما انبوه سازانی داشتیم که در مسکن مهر کار کردند اما از کار آنها نتیجه بهتری به دست نیامده است. البته می شود این سازوکارها را درست کرد تا سازندگان،گارانتی لازم را بدهند و یا سیستم ساخت و سازها در این مقیاس از گارانتی یا بیمه برخوردار باشند. به هرحال باید چک کرد هرچند که متاسفانه هنوز این چارچوب را در مقررات کشور نداریم. بنابراین اگرچه درست است که سازنده حرفه ای مشخص است و مسوولیت پذیر است و یا سیستم بیمه ای پاسخگوست اما الانم هم چنین سیستمی وجود ندارد .این مساله جای بررسی دارد و باید به آن پرداخت.

قبول دارید ضمانت ساختمان می تواند نگرانی ها را کاهش دهد؟

بله . حتما همینطور است . با توجه به تجربه زلزله استان کرمانشاه و اینکه سازندگان زیاد شده اند مصرف کنندگان باید مشخصاتی از آنها داشته باشند تا در صورت وقوع اتفاق قابل رجوع باشند . حتما باید فکری دراین خصوص کرد.

عمر مفید مسکن مهر چقدر است؟

آنهایی که سازهای سالمی دارند باید بالای 50سال داشته باشند البته لوازم الکتریکال و مکانیکال احتمالا دچار فرسودگی می شوند اما خود سازه  ساختمان پاسخگوست.

در ساخت مسکن مهر در جاههای مختلف این انتقاد مطرح است که  متناسب با شرایط اقلیمی ،اجتماعی و قومی ساخت و سازها صورت نگرفته است؟

نمی شود همه پروژه مسکن مهر را که در جاههای مختلف بنا شده را از این حیث با یک جمله رد یا تایید کنیم. در برخی جاهها از لحاظ اقلیمی ساختمانها کیفیت و ساخت خوبی دارند و برخی دیگر ضعف های زیادی دارند که باید اصلاح شوند.

برای حل مشکل مسکن مهر چه راهکاری ارائه می دهید؟

پروژه مسکن مهر و ساخت  مسکن با این مشخصات دیگر تمام شده است. از واحدهای مسکونی در دست اجرا هم تعداد کمی باقی مانده که اگر دولت و مردم کمک کنند انشاالله این پروژه ها زودتر جمع می شود .

دولت آقای روحانی از اجرای طرح مسکن اجتماعی به جای مسکن مهر خبر داد دولت در عملیاتی کردن این پروژه موفق عمل  خواهد کرد؟

پروژه جدید مسکن اجتماعی برای دهک های یک –دو- سه تعریف شده که در قالب چند برنامه باید مورد رسیدگی قرار گیرد. از جمله در قالب دادن وام خرید و کمک به تامین مسکن اجاره ای و کمک رهن که برای اقشار کم درآمد پیش بینی شده است . برای اقشار میان درآمد هم تسهیلات سپرده گذاری با کمک دولت می تواند مشکلشان را حل کند.

سیاست های دولت دوازدهم در حوزه مسکن می تواند پاسخگوی تامین نیاز محرومان باشد؟

دولت هنوز به برنامه هایی که در قالب مسکن به ویژه مسکن اجتماعی داشته ، نتوانسته تامین اعتبار و تسهیلات بانکی ارائه دهد. از این نظر برنامه ای که برای مسکن اجتماعی از سال 95 با مشارکت دستگاهها از جمله سازمان برنامه و بودجه ، راه وشهرسازی ، اقتصاد و دارایی و بانک مرکزی ، بنیاد مسکن و سازمان هایی که برای حمایت از اقشار کم در آمد تهیه شده متاسفانه روی زمین مانده است . اگر این برنامه در سال 96 اجرا شود دولت در این زمینه موفقیت هایی به دست خواهد آورد.