فرهنگ فتاح

دور اول تحریم ها علیه ایران در حالی آغاز شد که خیلی ها از همان ابتدا نسبت به کارآمدی تیم اقتصادی دولت برای مقابله با شرایط جدید تردید داشتند.

تحریم هایی که بنا بر اذعان کارشناسان اینبار به مراتب سنگین تر از گذشته است چراکه تصویب کنندگان آن قلب اقتصاد ایران را نشانه گرفته اند.

دستوراعمال این تحریم ها اگرچه از سوی مردی صادر شده که تعادل روانی چندانی ندارد و در عرصه بین الملل چهره موجهی به نظر نمی رسد اما تنها به خاطر جایگاهی که دارد دیگران را ملزم به رعایت قاعده و قانونی می کند که بی تردید مخالفان و رقبای ایران دراین راه بیشترین کمک را به او خواهند رساند.

این در حالی است که از ابتدای مذاکرات هسته ای، مقام معظم رهبری بارها بر عهدشکنی و غیر قابل اعتماد بودن آمریکا تاکید داشتند. رهبر انقلاب پس از خروج رییس جمهور آمریکا از برجام یک بار دیگر تاکید کردند که “مجموعه برخوردهای آمریکا از ابتدای مذاکرات هسته‌ای تا کنون، این تجربه مهم را به دست می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند با آمریکا تعامل کند، زیرا آمریکا پایبند به تعهدات خود نیست. پایبند نبودن به تعهدات، مربوط به این رئیس‌جمهور و به این دولت آمریکا نیست بلکه دولت قبل هم که با ما مذاکره کرد، تقریباً به همین روش عمل کرد و آنها نیز برجام را نقض و ایران را تحریم کردند.”

ایشان هم‌چنین بیان کردند که “در سال‌های اخیر، این درس گرفته شد که گره زدن حل مسائل کشور به خصوص مسائل اقتصادی به برجام و خارج از کشور، یک خطای بزرگ است. هنگامی که ما مسائل اقتصادی و کسب و کار را به برجام گره می‌زنیم، نتیجه این می‌شود که صاحبان کار و سرمایه چند ماه منتظر امضا شدن یا نشدن برجام می‌مانند و بعد از آن هم منتظر اجرا شدن و یا اجرا نشدن آن هستند و سپس نیز منتظر اینکه آیا آمریکا در برجام می‌ماند یا نمی‌ماند و در نهایت دستگاه فعال اقتصادی کشور همیشه معطل خارجی‌هاست.”

اما با وجود این هشدارهای رهبر انقلاب عملکرد تیم اقتصادی دولت در برخورد با شرایط جدید قابل تامل بوده است.

تیمی که از بدو ورودش به دولت صدای اعتراض بسیاری از کارشناسان را در آورد و خیلی ها ضعف و ناتوانی این تیم را برای مقابله با شرایط بحرانی پیش بینی کرده بودند. درواقع مردانی که قرار بود منجی کشور شوند و اقتصاد را از بحران خارج کنند حالا خود تحت تاثیر فضای بیرونی و جوسازی های روانی قرار گرفته اند و گویا بیش از دیگران دچار شوک شده اند.

این شوک نتیجه ای جز سردرگمی اقتصاد ایران و آشفتگی بازار ارز به دنبال نداشته است. وضعیت نامطلوب ارزی که بنا به گفته برخی مقامات مسوول ، به دلیل اعمال سیاست‌های نادرست و غیرکارشناسی رقم خورده و چاره ای هم جز رفع این نقیصه نیست. چراکه این ضعف مدیریتی ، توان مجریان سیاست های اقتصادی ایران برای فرار از تحریم های جدید آمریکا را با اما و اگر مواجه کرده است.

این در حالی است که رییس جمهور آمریکا با صراحت گفته است:« تمهیدات و تدابیری که در بازگشت تحریم‌ها علیه ایران در نظر دارد به گونه‌ای است که اثر این تحریم‌ها را برای ایران به مراتب بیش‌تر و کشنده‌تر از قبل خواهد کرد».بی شک این اظهارات نه تنها از متفاوت بودن نوع و جنس تحریم های جدید آمریکا بر اقتصاد ایران خبر می دهد بلکه گویای آن است که اینبار دور زدن تحریم ها نیز کار آسانی نیست. لذا برای مقابله با تحریم های جدید که امروز بخش های مالی، نفت و انرژی، گردشگری و حمل و نقل بین المللی ما را نشانه گرفته است به هماهنگی تیمی بستگی دارد که بتواند در اجرای سیاستهای اقتصادی دولت و دور زدن تحریم ها مقتدر عمل کند و این مهم را در نظر بگیرد که کاهش تولید و صادرات نفت ایران در دور جدید تحریم ها آثار اقتصادی و روانی قابل توجهی بر کشور وارد خواهد کرد.

این دغدغه ای است که حامیان دولت تدبیر و امید بیش از منتقدان دولت دارند و معتقدند مقصران وضع امروز اقتصاد کشور را نباید در خارج از تیم اقتصادی دولت حسن روحانی جستجو کرد.

جریان سیاسی اصلاح طلب اگرچه در سالهای گذشته همواره حامی حسن روحانی بوده اند اما امروز نه تنها با گران شدن قیمت ارز منتقد جدی سیاست های اقتصادی دولت هستند بلکه بسیاری از چهره های شاخص این جریان تیم اقتصادی دولت را عامل اصلی وضعیت فعلی می دانند و بر تغییر این ترکیب اصرار دارند .

به باور آنها ترمیم کشتی شکسته اقتصاد کشور هرچند دراین شرایط دشوار به نظر می رسد اما برای کاهش ضعف داخلی و سیستمی اقتصاد ایران باید در دستور کار قرار گیرد.

چراکه با بازگشت دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران در آبان ماه سال جاری ، کشور با شرایط سخت اقتصادی – سیاسی و حتی تصمیم‌گیری مواجه می‌شود. بنابراین همانطور که مقام معظم رهبری تاکید کردند که «اقتصاد کشور را از راه برجام اروپایی نمی توان به جلو برد. باید به قدرت اقتصادی اهتمام کرد. قدرت اقتصادی هم با وابستگی به این و آن حاصل نمی شود. تنها تکیه‌ی اقتصاد کشور نباید به ستونی باشد که ممکن است با نعره‌ی مثلاً یک ترامپی بلرزد؛ اینطورنباید باشد. آن ستون مورد اعتماد در اقتصاد کشور بایستی مربوط به درون کشور و داخل کشور باشد، باید اقتصاد ما درون‌زا باشد؛ یعنی همان اقتصاد مقاومتی، که سیاستهایش اعلام شده و باید دنبال بشود.»به هرحال تجربه نشان داده برای عبور از این گذرگاه سخت نباید به تلاش کشورهای اروپایی، چین و روسیه دلخوش کرد تا شاید اقدامات آنها بتواند مانع تاثیرات قابل توجه و مهم بازگشت تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد ایران شود!

آنچه حائز اهمیت است ؛ تغییر تیم و تفکری است که فرماندهی اقتصاد ایران را بر عهده دارند و قرار است پاسخگوی مطالبات مردم باشند.