پایگاه خبری صلح پایدار – روحانی بنا دارد با دادن جایگاه‌های مهم به افراد نزدیک به علی لاریجانی، راست میانه را در ایران تقویت کند.

یاسر محمدی– بهارستان روی خوشی به پاستور نشان داده است . حسن روحانی سه شنبه هفته گذشته یک لیست 17 نفره را با خود به پارلمان برد و 6 روز بعد، پارلمانتاریست ها با گشاده رویی آرایی بالا را برای آغاز دولت دوازدهم به گلدان ها ریختند وبدین ترتیب 16 وزیر راهی وزارت خانه ها شدند و تنها این گزینه پیشنهادی وزارت نیرو بود که نتوانست از بهارستان راهی ساختمان وزارت خانه اش شود .

مقایسه رای اعتماد در دو مجلس

اگرچه در کابینه اول روحانی، سه وزیر رای اعتماد نگرفتند اما در جریان رای گیری در مجلس شورای اسلامی تنها وزیری که رای اعتماد نیاورد، حبیب الله بیطرف وزیر نیرو بود که با 133 رای از ورود به کابینه دوازدهم بازماند. او تنها 8 رای کم داشت تا بتواند بار دیگر وزیر شود.چهارسال پیش از میان 18 وزیر پیشنهادی، سه نفر نتوانستند از نمایندگان ملت رای اعتماد بگیرند. محمد نیلی‎منفرد، مسعود سلطانی‎فر و محمدعلی نجفی وزرای پیشنهادی علوم، ورزش و آموزش و پرورش به ترتیب با کسب 105، 117 و 142 رای، کمترین آرا را کسب کردند. در عوض علی طیب‎نیا، حسین دهقان، حسن قاضی‎زاده هاشمی و عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزرای اقتصاد، دفاع، بهداشت و کشور با ترتیب کسب 274، 269، 260 و 256 رای، بیشتری آرا از نمایندگان مجلس دریافت کردند.حضور طیب‌نیا و دهقان در کابینه دوازدهم تمدید نشد و در عوض، مسعود کرباسیان و امیر حاتمی جایگزین آنها شدند. تفاوت آرای این دو نفر با وزرای پیشین حاکی از آن است که اگرچه حاتمی وزیر دفاع دولت دوازدهم بیش از دیگر وزرا رای گرفته اما 8 رای کمتر از وزیر پیشین کسب کرده است. کرباسیان نیز نتوانست رکورد طیب‎نیا را حفظ کند. طیب‎نیا با کسب 274 رای موافق، رکورد بالاترین رای اعتماد را از مجلس داشت. اما کرباسیان 34 رای کمتر از او کسب کرد.در مقایسه آرای 17 وزیر کابینه دوازدهم با وزرای کابینه پیشین، شاهد کاهش آرای 6 وزیر نسبت به قبل و افزایش آرای 10 وزیر نسبت به وزرای قبل هستیم. وزرای آموزش و پرورش، اطلاعات، خارجه، کار، دادگستری، راه، صنعت، فرهنگ و ارشاد اسلامی، نفت و ورزش آرایشان افزایش یافته بود.دو کابینه حسن روحانی، 8 وزیر مشترک دارند. آخوندی، سلطانی‌فر، زنگنه، علوی، ظریف و ربیعی شش وزیری هستند که آرایشان در مقایسه با دولت گذشته، افزایش یافته است. اما در عوض آ‌رای قاضی‎زاده هاشمی و حجتی کم شده است.

نقش لاریجانی

اگر بنا بر آنالیز آنچه در جلسات رای اعتماد گذشته باشد حتما اولین نکته ای که باید درمورد آن سخن گفت نقش علی لاریجانی در این ماجراست . این مساله البته در دو سطح جداگانه قابل بررسی است؛

1 – میزان حضور افراد متمایل به علی لاریجانی در کابینه

2- لابی علی لاریجانی برای کسب رای اعتماد بالا برای همه اعضای کابینه پیشنهادی

در مورد نخست می توان به حضور افرادی همچون عباس صالحی،  عبدالرضا رحمانی فضلی به صورت مشخص اشاره کرد . این دو وزیر در جلسه رای اعتماد توانستد تعداد رای قابل توجهی را کسب کنند .

در سطح دوم تحلیل نیز می توان از نحوه مواجه و تعامل علی لاریجانی با حسن روحانی از انتخابات سال 92 تا امروز سخن گفت.  او در همه این سال ها از برجام گرفته تا چالش های سیاست داخلی همیشه همراه و همگام حسن روحانی بوده است. او در این چند روز هم در پیدا و هم در پنهان نقش موثری در تعیین تکلیف کابینه داشت.

شکاف در میان فراکسیون اصولگرایان

در این میان اما یک نکته قابل ذکر که می تواند نمایه ای باشد از تغییرات آرایش سیاسی کشور این است که یک نابسامانی و ناهماهنگی مشخص و گسترده در میان اصولگرایان حاضر در پارلمان دیده می شد . از یک سو اصولگرایان متمایل به علی لاریجانی دل در گرو دولت جدید داشتند و گوششان به برخی صداهای نامتعارف تندروها بدهکار نبود . در این میان اما آنها تنها هم نبودند . این طیف با طیف دیگری از اصولگرایان مواجه بود که اگر چه در فراکسیون ولایی قرار داشتند اما هرگز خواستشان با تندروهای این فراکسیون یکی نبود . همین هم بود که گاهی در میان نطق ها دیده می شد چهره هایی از آنها به جمع موافقان پیوسته اند برای این افراد دفاعیه هم مطرح می کنند . پس می توان همین جا نتیجه گرفت که اصولگرایان قدرت کار فراکسیونی را در پارلمان از دست داده اند و آنهایی که بعد از انتخابات مجلس می گفتند اصولگراها پیروز بهارستان هستند حالا می توانند به خوبی حس کنند که این حرفشان محلی از اعراب نداشته است .اصولگراها اکنون در اقلیت پارلمان و قدرت رسمی در نهادهای انتخابی هستند .

کابینه متفاوت

حسن روحانی همه را شگفت‌زده کرد. او گویا متخصص این کار است. درست در شرایطی که همه انتظار معرفی یک کابینه متمایل به جناح چپ را از روحانی داشتند او یک کابینه متفاوت تشکیل داد او لیستی را به پارلمان فرستاد که تحلیلگران نام کابینه ائتلافی را بر آن نهاده‌اند. ترکیبی از اصلاح‌طلبان، اصولگرایان نزدیک به لاریجانی و البته چهره‌هایی که به شخص حسن روحانی نزدیک بوده‌اند.او گویا در حال یک جراحی عمیق در چینش سیاسی کشور است. در چنین وضعیتی است که می‌توان ادعا کرد او قبل از چیدمان کابینه به چیدمان جدید سیاست ایران فکر کرده است. لااقل‌اش این است که می‌توانیم بگوییم او خواسته در حد توان تاثیر‌‌گذاری‌اش را بر وضعیت وجود اعمال کند. او به سال‌های پیش‌رو می‌اندیشد، به همچسبی‌های فعلی و ایجاد شکاف‌های بعدی. آنچه رخ داد این است: «راست میانه در کابینه قدرت گرفته است». باید این وضعیت که قطعا در آرایش سیاسی و سرنوشت دو جناح تاثیر‌گذار خواهد بود را بررسی کنیم.

درباره علت‌های این تصمیم حسن روحانی شاید بتوان این گزاره‌ها را بررسی کرد:

1- تاثیرگذاری بر آرایش سیاسی پیش‌رو

2- قرار گرفتن در یک کاراکتر جدید، شخصی شبیه هاشمی‌رفسنجانی در برخی از سال‌های حیاتش

3- تلاش برای بالانس کردن آرایش سیاسی

4- نزدیک‌شدن به ساختارهای قدرت در ایران

5- کمک به تعمیق شکاف در جناح اصولگرا با کمک به تجزیه‌شدنش

6- کنترل اصلاح طلبان

بر همین مبناست که می‌توان گفت حسن روحانی در واقع درتلاش است با استفاده از قدرت حضورش در پوزیشن یک رئیس‌جمهور نهایت استفاده را برای تغییراتی مهم که در ذهن دارد، ببرد. او در واقع بنا دارد تا در اولین اقدام شکاف‌های موجود در جناح راست را که بعد از انتخابات 92 بیشتر نمایان شده و در انتخابات 96 بیشتر از قبل خود را نشان داده است، تعمیق کند. ساده‌تر بگوییم او بنا دارد تا در نقش یک کاتالیزور برای جداسازی‌هایی که در ذهنش دارد ایفای نقش کند. دقیق‌ترش این است که روحانی بنا دارد با دادن جایگاه‌های مهم به افراد نزدیک به علی لاریجانی، راست میانه را در ایران تقویت کند. ماندن رحمانی فضلی، معاونت نهاوندیان و وزارت سیدعباس صالحی به‌عنوان افراد نزدیک به علی لاریجانی این مساله را تقویت می‌کند. این پدیده موجب می‌شود که به بخشی از جناح راست که مغضوب بخش قدرتمند دیگرش شده بود، قدرتی دوباره داده شده و برای جداشدن نهایی آنها از هم تلاش شود. این در واقع شکافی است که از برجام آغاز شده و حالا در نیمه دوم دهه نود به سرانجام خود خواهد رسید. اما در عین حال حسن روحانی با زیرکی یک اقدام دیگر را هم انجام خواهد داد. او تلاش می کند تا اصلاح طلبان را نیز به کنترل در آورد. اما ایفای نقش سیاسی آنها از نظر حسن روحانی تا همین‌جا کفایت می‌کند؛ آنها حالا باید به خانه بازگردند. دقیقا در همین راستاست که هم مجید انصاری، عضو ارشد مجمع روحانیون از دولت جدا می‌شود و هم همزمان وزیر اصلاح‌طلب کابینه یعنی طیب‌نیا با دوستانش در دولت خداحافظی می‌کند. دقیقا در همین راستاست که دیگر اصلاح‌طلبانی که خود را برای حضور در کابینه گرم می‌کردند دوباره باید به مشاغل دیگر خارج از دولت مشغول باشند. حسن روحانی گویا خواسته خود را از همین رهگذر به ساختار قدرت رسمی کشور نزدیک نگه دارد. او می‌خواهد جای پای محکمی ‌درسیاست ایران داشته باشد. برای او زمان اپوزیسیون بودن گویا تمام شده است. او یک محافظه‌کار است و نمی‌تواند زمان زیادی از ذات سیاسی‌اش دور باشد. روحانی شوک بزرگی به اصلاح‌طلبان وارد کرده است؛ شوکی که البته برای اصولگرایان امتیاز تلقی نخواهد شد. روحانی برای آنها هم برنامه دارد. او سیاستمدار زیرکی است؛ درست شبیه هاشمی‌رفسنجانی.

عارف کجاست؟

در این میان البته یک نکته قابل ذکر دیگر هم وجود دارد . عدم رای آوری بیطرف که چهره شناخته شده اصلاح طلبان و فرد نزدیک به رییس دولت اصلاحات است موجب شد انتقادهایی روانه روسای فراکسیون امید خصوصا شخص محمد رضا عارف شود . منتقدان می گویند این عدم رای اعتماد ممکن است موجب شود که سهم اصلاح طلبان در کابینه از آن چیزی که فعلا هست کاسته شود . آنها معتقدند که این ضعف فراکسیونی مانند انتخابات دو ماه قبل که موجب شد دو کرسی هیات رییسه از اختیار اصلاح طلبان خارج شود اکنون نیز فرجامی مانند همین از دست دادن صندلی های مهم داشته باشد .برای مثال در تندترین واکنش به عملکرد فراکسیون امید، صادق زیباکلام گفته است :« عملکرد فراکسیون امید را از بسیار جهات می توان ناامید کننده خواند. البته باید این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که این عملکرد ناامید کننده ی فراکسیون به اعضایی که بعنوان لیست امید انتخاب به مجلس راه یافته برمی گردد یا رهبری فراکسیون امید یعنی دکتر عارف یا در یک سطح کلانتر یعنی رهبری اصلاحات و اصلاح طلبان. از این مسئله نمی توان غافل شد که در این مجلس با حضور پرشمار اصلاح طلبان که نماینده ملت هستند، وزیر اصلاح طلب رای نیاورد و در مقابل وزرای اصولگرا رای بیاورند. اصلاح طلبان و فراکسیون امید قطعا به پالایش درونی نیاز دارند. علی رغم همه امیدها و انتظاراتی که مردم به لیست امید داشتند، اما واقع مطلب این است که به جز یک تعداد انگشت شمار، مابقیشان چنگی به دل نمی زنند.»

این بیست دلواپس ، کجا بودند؟

در آنالیز رای اعتماد به کابینه یک نکته قابل توجه دیگر هم وجود دارد. ریخت شناسی آرا کسب شده نشان می دهد بین 20 تا 30 نماینده در مجلس حضور دارند که به همه وزرا رای منفی داده اند.  این افراد در واقع باقی مانده های تندروهای مجلس نهم یا افرادی با گرایش شبیه به آنها هستند . آنها فراکسیون ناپیدای دلواپسان را در مجلس تشکیل داده اند . نکته اما این است که این افراد هرگز مانند مجلس قبلی صدایشان در مجلس شنیده نمی شود و در اقلیت مطلق قرار گرفته اند چنانکه حتی امکان اعلام حیات و وجود رسمی هم پیدا نکرده اند . نگاهی به دور قبل پارلمان در هنگام رای اعتماد به دولت یازدهم نشان می دهد که چگونه صف این دلواپس ها از بین رفته است . آنها در جلسه رای اعتماد به کابینه قبلی در مورد سه وزیری که موافق حضورشان نبودند کف رای 100 عددی داشتند . این کف رای اکنون به 20 تنزل کرده است .

دولت و مجلس همراه

به هر صورت به نظر می رسد که این رای اعتمادی که مجلس به دولت داده است می تواند سرآغازی باشد برای شروع یک دوره خوب .

دو قوه مجریه و مقننه با چنین چشم انداز روشنی نیمه دوم دهه نود را ادامه خواهند داد آن هم در شرایطی که حسن روحانی یک کابینه خوب را برای اجرای امور مهیا کرده است . به قول حسن روحانی بسیاری از افراد این کابینه نامشان برند است و هم در داخل و هم در خارج از کشور می توانند نشانه ای باشند از آرامش و اعتماد برای کسانی که با آنها مواجه خواهند شد .

مردم و مسئولان به خاطر دارند که در دوره قبل مجلس و در دولت نهم و دهم چگونه برخی تندروی ها و حرکات و سخنان نامعقول موجب شد کشور در مدار نادرستی قرار بگیرد. اکنون زمینه برای کار ، پیشرفت و خدمت به مردم مهیاست . حسن روحانی حالا می تواند با خیالی آسوده تر و با همان رویه اعتدالی اش امور را به پیش ببرد .