پایگاه خبری صلح پایدار -چطوربحران اقتصادی داریم در حالی که الان وضع شاخص های کلان نسبت به چهارسال قبل بهتر شده است.
طاهره شهاب الدین-در مناظره سوم کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری اگرچه قرار بود محور بحث اقتصاد باشد و هریک از نامزدها برای حل مشکلات این حوزه برنامه ارائه دهند اما در این مناظره هم همچون دو مناظره قبل نه تنها به موضوعات و مشکلات اصلی کشور پرداخته نشد بلکه بیشترین زمان آن به بحث های حاشیه ای اختصای یافت که هدفی جز تخریب رقیب را دنبال نمی کند .بحث های که موجی از واکنش ها و تکذیبه های نهادهای اجرایی را نیز به دنبال داشت. وضعیت نابسامان اقتصاد کشور و بحران اقتصادی از جمله مباحث مهم مطرح شده در این مناظره بود.موضوعی که انتقاد کارشناسان اقتصادی را به دنبال داشت. مهدی پازوکی اقتصاددان و استاد دانشگاه دراین باره به «امید صلح »گفت:اینکه آقای قالیباف می گوید ما بحران اقتصادی داریم .گویا متوجه نمی شوند معنی بحران اقتصادی چیست؟بحران اقتصادی زمانی در اقتصاد اتفاق می افتد که پول ملی از مبادلات رسمی اقتصاد کشور خارج شود . یعنی مرم دیگر ریال را مبادله نمی کنند و با ارز خارجی کالاهایشان را خرید و فروش می کنند .چنین اتفاقی در ایران نیفتاده است که اینچنین سیاه نمایی هایی می شود.وی ادامه می دهد:چطوربحران اقتصادی داریم در حالی که الان وضع شاخص های کلان نسبت به چهارسال قبل بهتر شده است.ثبات اقتصادی نیز بهتر شده است. این استاد دانشگاه همچنین با رد ادعای کاهش تورم با تشدید رکود و نقدینگی، می گوید:درحال حاضر اقتصاد ایران در رکود نیست. به لحاظ مبانی تئوری وقتی رشد اقتصادی مثبت است یعنی ما از رکود خارج شده ایم .

با توجه به انتقادهایی که در مناظره های انتخاباتی به سیاستها و برنامه های اقتصادی دولت آقای روحانی شد .لطفا بعنوان یک کارشناس اقتصادی بفرمایید عملکرد اقتصادی دولت را چطور ارزیابی می کنید؟

از آنجایی که در ایران ما حزب سیاسی نداریم ،این مناظرات نشان داد برای توسعه ، پیشرفت و نجات جامعه ایران از پوپولیست ،ما به وجود احزاب سیاسی توسعه گرا نیاز داریم.اگر حزب داشته باشیم حزب برنامه دارد و کسی که کاندیدا شود؛ تلاش می شود برنامه های گروهی را ارائه کند.قطعا در این صورت روی برنامه کاندیداها کار شده است که کارآمدی برنامه ها نیز مشخص می شود لذا هر جا کاندیدا خلاف حزب حرف زد می توانند او را کنار بگذارند.به نظر من مناظرات انتخاباتی نشان داد خلع وجود احزاب سیاسی توسعه گرا کلا در  جامعه ایران مشهود است و اینها سعی می کنند اقتصاد را به سمت پوپولیست ببرند .کمااینکه اگر الان مخالفین دولت مشاورین قوی داشتند و خودشان بلد بودند از نقاط ضعف دولت استفاده کنند ؛می توانستند حرفهای بسیار زیبایی در خصوص نارسایی که در اقتصاد وجود دارد، بیان کنند و برنامه خود را ارائه دهند.اما از آنجایی که کاندیداها در این دوره برنامه نداشتند به شعارهای پوپولیستی متوسل شدند. به عنوان مثال در همین مناظرات وقتی آقای روحانی از آقای قالیباف سوال کرد اینکه می گویید درآمد کشور دو برابر می شود؛ چطور این اتفاق می افتد. یا وقتی می گویید 5میلیون اشتغال ایجاد می کنید یعنی سالی یک میلیون و 250هزار شغل ایجاد می شود؛ چه مکانیزمی برای عملیاتی کردن آن دارید؟ آقای قالیباف به جای پاسخ دادن به این سوالات گفت “آقای روحانی شما سال 78خانه ای خریده اید با فلان قیمت. درآن زمان قیمتها همین بوده است .ضمن اینکه اگر آقای روحانی کار خلافی کرده است باید آن را به قوه قضاییه بدهند .مهم تر اینکه آقای قالیباف با این صحبت ها کل سیستم را زیر سوال می برد.بنابراین سوال این است اگر رییس جمهور در چهار سال گذشته خانه ،ثروت و سرمایه اش مشکل داشته و بدون حد و مرز افزایش پیدا کرده است چرا قوه قضاییه به شورای نگهبان گزارش نداده تا صلاحیت ایشان رد شود.یا درجای دیگر آقای قالیباف می گوید املاک نجومی را به رفتگران داده است.رفتگران که استخدام شهرداری نیستند. آنها با شرکت ها قرارداد می بندند و کارگران مزد بگیرشرکت های خصوصی هستند. بنابراین این برخورد لمپنیزم جامعه را دلسرد می کند .ما باید ببینیم کجای عملکرد دولت آقای روحانی ایراد داشته است.یا طوری صحبت می کنند که گویا این دولت دراین چهار سال جز خیانت کاری نکرده است.این دور از اخلاق است. درحالی که یکی از ویژگی های مثبت دولت شیخ حسن روحانی ثبات ارزی است که به اقتصاد ایران برگردانده است. در دوره آقای محمود احمدی نژاد اقتصاد ایران عدم ثبات داشت و قیمت ارز مدام تلاطم داشت. ونوسانات قیمت ها دائمی و بسیار بالا بود. در حالی که در دوره جدید نوسانات ارز بسیار کاهش داشته است.ضمن اینکه تغییرات ریال در مقابل دلار در دولت آقای روحانی کمترین نوسانات را در چهل سال گذشته داشته است.

آقای قالیباف در جای دیگری می گوید ما بحران اقتصادی داریم .اینها گویا متوجه نمی شوند معنی بحران اقتصادی چیست؟بحران اقتصادی زمانی در اقتصاد اتفاق می افتد که پول ملی از مبادلات رسمی اقتصاد کشور خارج شود . یعنی مرم دیگر ریال را مبادله نمی کنند و با ارز خارجی کالاهایشان را خرید و فروش می کنند .چنین اتفاقی در ایران نیفتاده است که اینچنین سیاه نمایی هایی می شود.این در حالی است که وقتی یک هنرمند فیلمی می سازد ومشکلات بخشی از جامعه را نشان می دهند به آنها گفته می شود شما سیاه نمایی می کنید برای آنور آبها.

به هرحال آقایان درحال حاضر خلاف واقع سیاه نمایی می کنند.چطوربحران اقتصادی داریم در حالی که الان وضع شاخص های کلان نسبت به چهارسال قبل بهتر شده است.ثبات اقتصادی نیز بهتر شده است. البته به دولت آقای روحانی ایراد هم هست .اما اینهایی که گفته می شود از موضع ضعف است. یعنی به نظر من آقای قالیباف و رییسی به دلیل عدم احاطه بر مسائل کلان اقتصادی و نداشتن مدیریت استفاده از نظرمشاوران اقتصادی،حرفهایی که می زدند بیشتر پوپولیستی و کمتر واقعی بود.به نظر من این مناظره نشان داد مخالفین دولت بازنده مناظره بودند.

شما فرمودید؛ دولت اشکالاتی داشته است اما کاندیداها تخصص لازم برای بیان این اشکالات نداشتند .شما مهمترین ضعف یا همان اشکال دولت را در کدام بخش می دانید؟

عملکرد دولت آقای روحانی نسبت به دولت قبل به هیچ وجه قبل قیاس نیست. یکی از ویژگی های مثبت این دولت این است که سعی کرده برخورد کارشناسی کند .ولی ایراداتی که هست؛ این است که هنوز مدیران احمدی نژادی که در دوره او وارد خدمات دولتی شدند و دانش و سواد لازم را نداشتند متاسفانه در بدنه مدیریت میانی جامعه ما هنوز هستند .این انتقاد به دولت آقای روحانی وارد است.نکته دیگر این است که دولت آقای روحانی باید با شفافیت تمام کسانی که وام های میلیاردی گرفتند و ضمانت لازم را ندادند و پول را صرف تولید نکردند و در فعالیت های دلالی و واسطه گری مشغول شدند را معرفی کند. قطعا باید بانک مرکزی با همکاری سایر سازمان ها مثل وزارت اقتصاد لیست اینها را به قوه قضاییه بدهد و افکار عمومی را در جریان بگذارد که این افراد از موقعیت کشور استفاده کرده اند.بنابراین به نظر من ما باید کمک کنیم برخورد با مسائل اقتصادی ،کارشناسی و علمی باشد.

در حالی که بسیاری از کارشناسان اقتصادی کاهش تورم را از موفقیت های دولت می دانند اما منتقدان آقای روحانی معتقدند تورم با افزایش نقدینگی و رکود کاهش یافته است. نظر شما دراین خصوص چیست؟

اولا اقتصاد ایران در رکود نیست. به لحاظ مبانی تئوری وقتی رشد اقتصادی مثبت است یعنی ما از رکود خارج شده ایم .در حالی که آقای قالیباف می گفت ما بحران اقتصادی داریم. ایشان مشخص است معنی بحران اقتصادی را متوجه نمی شود. همانطور که اشاره کردم بحران وقتی است که پول ملی از مبادلات اقتصادی خارج می شود و ارز خارجی جای آن را می گیرد.در حالی که ما چنین وضعی نداریم.به نظر من آقای قالیباف خیلی سیاه نمایی می کرد. البته بنده بلد نیستم بحث های سیاسی کنم .و تخصص من هم نیست .اما می دانم الان بحران اقتصادی نداریم.ما باید زمینه را برای سرمایه گذاری فراهم کنیم.سرمایه گذار جایی سرمایه گذاری می کند که امنیت اقتصادی باشد.در کل آقای قالیباف و دوستان ایشان در این مناظره نشان دادند اینها دنبال پوپولیست هستند.ایشان به موضوع خانه معاون اول رییس جمهور اشاره کردند در حالی که داشتن خانه جرم نیست.اگر آقای جهانگیری خانه را خلاف گرفته است.سوال این است چرا قوه قضاییه به شورای نگهبان گزارش نداده است.آقای جهانگیری سالها وزیر،نماینده مجلس، رییس کمیسیون برنامه و بودجه پارلمان بوده است. بیان این مطالب نشان می دهد اتفاقا طرز تفکر آقای قالیباف باعث می شود کسی نیاید در اقتصاد ایران سرمایه گذاری کند.داشتن سرمایه که جرم نیست.مگر اینکه از راه نامشروع یا سوء استفاده بوده که قطعا مرتکبان این عمل باید به سزای اعمال نگین خود برسد.

شما چه راهکاری ارائه می دهید برای حل مشکل رکود و افزایش نرخ رشد اقتصادی؟

من فکر می کنم اگر اقتصاد ایران با جامعه بین المللی تعامل داشته باشد با توجه به دومزیت اصلی که اقتصاد ایران دارد؛اول اینکه انرژی ارزان داریم که پایین تر از انرژی خلیج فارس هست .و دوم اینکه نیروی کار تحصیلکرده و ارزانی که اقتصاد ایران دارد ؛زمینه برای سرمایه گذاری ابتدا سرمایه گذاری داخلی و به دنبال آن سرمایه گذاری خارجی وجود دارد. البته به شرط اینکه تندروها بگذارند. نرخ رشد اقتصادی در 9 ماهه اول سال 95، 8.11 درصد بوده بنابراین اقتصاد روند مثبتی را طی کرده است. در شش برنامه اقتصادی که برای کشور ارایه شد از برنامه یکم تا چهارم نرخ رشد مثبت بود اما در برنامه پنجم یعنی در دولت احمدی‌نژاد نرخ رشد منفی شد. زمانی که احمدی‌نژاد دولت را از اصلاحات تحویل گرفت نرخ رشد اقتصاد 7 درصد و نرخ ارز 900 تومان بود اما زمانی که دولت را به حسن روحانی تحویل داد نرخ ارز 3600 تومان بود.

مهمترین مانع سرمایه گذاری در اقتصاد ایران چیست؟

به نظر من بزرگترین مشکل سرمایه گذاری در اقتصاد ایران وجود تفکرهای تندرو و بحث شالاتانیزم اقتصادی می دانم که به عقده بنده ما باید کمک کنیم تا این مشکل از اقتصاد ایران رخت ببندد .قطعا قوه قضاییه باید از امنیت سرمایه گذاران دفاع کند و با کسانی که تهمت می زنند و توهین می کنند برخورد کند. به هرحال هرکس از اموال بیت المال سوء استفاده کرده است باید به سزای اعمال نگینش برسد. اقتصاد ایران  تاحدود زیادی به دیپلماسی دولت گره خورده استبه این شکل که اگر دولت موفق شود با کشورها جهان به خصوص اتحادیه اروپا ارتباط اقتصادی خود را افزایش دهد، متقابلا سرمایه‌گذاری در ایران افزایش پیدا خواهد کرد. لذا انتخاب مردم در انتخابات بسیار حائز اهمیت است. اگر مردم در انتخابات مانع از حضور تندروها در قوه مجریه نشوند، قاعدتا رویکرد اقتصادی و دیپلماسی تغییر خواهد کرد و کشور متضرر می شود. اما عکس این قضیه باعث می شود که روند صعودی که در اقتصاد به وجود آمده است ادامه پیدا کند و در سال آینده شاهد افزایش سرمایه‌گذاری نیز باشیم.

به نظر شما مهمترین برنامه اقتصادی که دولت دوازدهم باید در پیش بگیرد؛چه برنامه ای است؟

اگر دولت دوازدهم دو کار را انجام دهد درصد موفقیتش بالاست.1-انظباط اقتصادی در بخش های مختلف اقتصاد که شامل انظباط پولی در سیستم بانکی-انظباط مالی در سند بودجه-انظباط اداری در سیستم اداری کشور می شود.باید بی انظباطی اقتصادی که اقتصاد ایران را در دولت قبل فرا گرفته بود را سوق داد به سمت انظباط .دومین کاری که دولت بعد باید انجام دهد این است که فضای کسب و کار را برای بخش خصوصی مناسب کند .هنوز فضای کسب کار مناسب برای سرمایه گذاری بخش خصوصی مناسب نیست که برای اینکار باید سه کار اساسی انجام داد1-ایجاد شفافیت اقتصاد ایران که این مساله از نان شب هم برای اقتصاد ایران واجب تر است .چراکه شفافیت اقتصاد ایران موجب می شود تندروها نتوانند راه به سوی اقتصاد ببرند . 2-زمینه برای رقابت اقتصادی بین فعالین اقتصادی فراهم شود .3-رفع انحصار در اقتصاد ایران به این معنا که هرگونه انحصاری را چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی دور شود.اینها کارهای مهمی است که باید در دولت دوازدهم انجام شود.

کاندیداهای رقیب آقای روحانی معتقدند از ظرفیت برجام بخوبی استفاده نشده است شما با این نظر موافقید .چطور می شود از این ظرفیت بهتر استفاده کرد؟

برجام اتفاق خوبی بود. من به شدت از آن طرفداری می کنم. چون اقتصاد ایران بسته بود و اگر ما برجام را نپذیرفته بودیم الان از نفت هم درآمد چندانی نداشتیم.البته این انتقاد وارد است که نیمی از کارکنان وزارت خارجه همان هایی هستند که در دولت احمدی نژاد سفیر شدند.این دیپلماتها همان تفکر احمدی نژاد را دارند. لذا علی رغم اینکه آقای ظریف از بهترین دیپلماتهای خاورمیانه و ایران است اما هنوز بدنه وزارت خارجه در اختیار تندروهاست .باید زمینه برای ورود افراد کارآمد به وزارتخانه فراهم شود و حتی تیم اقتصادی  آقای روحانی هم تقویت شود.ما به اقتصاددانان کارآمد نیاز داریم که در جامعه ما کم هم نیستند.به هرحال اگر شیخ حسن روحانی به قدرت نرسیده بود، قطعا ما امروز نفت را در مقابل غذا داشتیم و اگر برجام را نمی پذیرفتیم اقتصاد ایران قفل کرده بود.

وعده های انتخاباتی اخیر گویای آن است که یک قطب سیاسی کشور بازگشت به برنامه های دولت های نهم و دهم را بهترین راهکار برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور می دانند.نظر شما دراین باره چیست؟

این اتفاق فاجعه است. برنامه های اقتصادی دولت های نهم و دهم اقتصاد ایران را به سراشیبی سقوط می رساند.طرز تفکر اقتصاد ایران را به عقب بر می گرداند لذا ادامه برنامه اقتصادی آقای روحانی قطعا بهتر است.